چند ماهی هست که حباب بورس ترکید! در حالیکه مدیران بورسی اسرار بر عدم حباب در بورس رو دارند شاهد افت نزدیک به 17 هزار واحدی شاخص بورس هستیم. هرچند با جلسات مختلف با اشخاص حقوقی، محدودیت در معاملات، جلسات مختلف باوزیر و اینک جلسه وزیر با بانکها برای حمایت از بازار سرمایه میخواهند بطور تصنوعی و مقطعی از بازار سرمایه حمایت کنند اما به نظر می رسد واقعیات چیزی جز این است، زمانیکه شما اطلاعات درستی از داده های مالی(گزارشات و صورتهای مال) شرکتها ندارید نمی توانید معیارهایی که در حالت استاندارد و درست برای بازار سرمایه کاربرد دارد را برای ارزیابی وضعیت بازار سرمایه در ایران بکار ببرید مثل نسبت p/e، (شبیه بازار خودرو در ایران می باشد، بدینصورت که در حالت استاندارد رابطه بین قیمت بنزین و قیمت اتومبیل که یک کالای مکملی هستند یک رابطه مستقیمی وجود دارد یعنی در حالت رقابتی با افزایش قیمت بنزین تقاضا برای ماشین کاهش در نتیجه قیمت ماشین باید کاهش یابد اما عملاً ما در ایران براساس انحصاری بودن تولید خودرو عکس این قضیه رو می بینیم) بازار سرمایه ایران تحلیل خاص خود را دارد و باید عوامل تاثیر گذار و رشد آن را به درستی شناسایی کرد. نمی توان با تزریق مسکن درد عمیق بازار سرمایه را درمان نمود.
در حالت کلی می توان دلایل رشد واقعی سهام و افت آن را در این مدت به شرح زیر بیان نمود
دلایل رشد:
1. افزایش قیمت ارز از اواسط سال 91 و در پی آن افزایش بهای داراییهای شرکت
2. از ابتدای سال 92 با کم جاذبه شدن بازارهای موازی از قبیل ارز، سکه و طلا، مسکن و خودرو سفته بازان را به بازار سرمایه سوق داد.
3. زمزمه های تغییر دولت و رفع تحریمها از ابتدای سال 92 برای برخی از صنایع فعال در بورس از جمله شرکتهای پتروشیمی، خودرویی، بانکها، دارویی
دلایل افت شاخصها
1. عدم توانایی در شناسایی عوامل موثر در افت بازارها و عدم جلوگیری از افزایش غیر واقعی سهام.
2. عدم شفافیت اطلاعات و تحلیل و ارائه اطلاعات از محل اطلاعات و صورتهای مالی غیر شفاف.
3. جذب نقدینگی توسط بانکها از طریق افزایش نرخ سود بانکی
4. عدم یک برنامه مدون و صحیح و عدم ارائه یک راه حل درست از طرف مدیران بورسی
5. ترس سهامداران از افت بیشتر قیمت ها و نداشتن اطلاعات و دید بلند مدت

به نظر می رسد با همین روند افت شاخص ها تا حدود 60 هزار واحد پیش رود اما با دوری از تصمیم گیری های مقطعی داشتن دیدی بلند مدت و شناسایی عوامل واقعی می توان از افت بیشتر شاخص ها جلوگیری نمود و از افت شاخص ها به پایین تر از 70 هزار واحد جلوگیری کرد.
برای سهامداران جزء می توان این نوید را داد که از تصمیم گیری های سریع جهت فروش سهام خود خود داری کنند چون آینده بازار سرمایه ایران حتما روشن است با توجه به اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها و نرخ توم نزدیک به 25٪در سال 93 و همچنین پیش بینی رشد اقتصادی در سالجاری و در صورت عدم جذابیت بازارهای موازی از طریق هدایت سرمایه های سرگردان توسط دولت به بخشهای تولیدی چشم انداز مثبتی برای بازار سرمایه در پیش خواهد بود.

کارشناس بازار سرمایه و مدرس دانشگاه
مرتضی دلخوش